Menú
O 33% da superficie forestal galega pertence ás máis de 2.700 comunidades de montes existentes
cunha extensión de máis de 600.000 hectáreas, das cales a metade está xestionada conxuntamente coa Administración Forestal.
As Comunidades de Montes en Man Común son os seus lexítimos propietarios, con independencia da súa orixe, e ostentan a titularidade dominical xuntamente co usufructo ou aproveitamento, con plena capacidade xurídica para o exercicio dos seus dereitos e cumprimento dos seus fins.
Mais, de onde procede este xeito de xestión do territorio?
Remontémonos aos séculos V e VI, co nacemento do Gallaecia Suevorum Regnum.
Dereito xermánico e consuetudinario
Denomínase dereito xermánico ao conxunto de normas polas que se rexían os pobos xermánicos que invadiron o imperio romano de occidente.
Non posuían un código lexislativo escrito, polo que se rexían baixo o dereito consuetudinario, tamén chamado “de usos e costumes”. Era un conxunto de normas xurídicas que se acordaban despois de feitos que se producían repetidamente no tempo e nun territorio concreto. Tiñan forza vinculante e recórrese a el cando non existe norma xurídica escrita, ou lei aplicable. As súas orixes proveñen da mesma orixe do que entendemos por sociedade. Conceptualmente é un termo oposto ao de dereito escrito.
Para que unha conduta se cualifique como costume e teña efectos xurídicos, precisa de dous elementos imprescindibles:
Uso xeneralizado e repetitivo: Só pode considerarse costume un comportamento realizado por todos os membros dunha comunidade. Así mesmo esta conduta debe ser reiterada no tempo, sendo parte integrante do común actuar dunha comunidade. Dificilmente se pode considerar costume unha conduta sen antigüidade, unha comunidade pode pórse de acordo en repetir unha conduta no día de hoxe en diante pero iso non a converte en costume, convértea en lei.
Conciencia de obrigatoriedade: Todos os membros dunha comunidade deben considerar que a conduta común ten unha autoridade que os obriga, de tal xeito que non pode obviar dita conduta sen que todos consideren que se violou un principio fundamental da vida comunitaria. Nese sentido é claro que existen condutas cuxo uso é xeneralizado e moi repetitivo, mais sen ter emparellado o concepto de obrigatoriedade.
Só coa confluencia destes dous elementos podemos considerar que nos atopamos fronte a un costume como fonte de dereito e de deberes.
Considérase que figuras como as relacións xurídicas mancomunadas ou a comunidade de bens proceden directamente do dereito xermánico, dado que o dereito romano baseábase na idea de propiedade individual.
As comunidades primitivas.
Época castrexa e periodo da romanización
As comunidades humanas de hai milleiros de anos mantiñan un modo de produción primario, resultado do desamparo no que se atopaban no medio, con moitos recursos naurais accesibles e con moitas circunstancias que actuaban na súa contra, mais con poucos recursos materiais para transformar o seu medio. Por iso, o traballo común, ou a socialización dos medios de produción, eran básicos para a supervivencia da comunidade. Esta etapa da humanidade estaba caracterizada por un baixo nivel de desenvolvemento do traballo, a propiedade colectiva dos rudimentarios instrumentos e ferramentas e a distribución igualitaria dos produtos.
Un traballo tan primitivo cubría as mínimas necesidades vitais, mais non creaba excedente algún, e esa carencia impedía a explotación humana.
Nese réxime económico, o traballo e a produción estarían directamente determinados polas necesidades colectivas. Ao non existir excedentes, non existía desigualdade de bens nin a necesidade dun Estado redistributivo. Ao ser unha sociedade baseada no autoconsumo, todas as súas relacións sociais eran comunitarias. Este modo de produción foi substituído, dependendo do lugar ou a época, ben polo modo de produción escravista ou ben polo modo de produción feudal.
A orixe dos montes veciñais
Dende un punto de vista histórico e sociolóxico
Sitúase na organización social prerrománicacastrexa dos callaicoi (galaicos), herdeira do comunitarismo primitivo das sociedades anteriores mais cun desenvolvemento da xerarquía social. Sobre a sociedade castrexa impúxose a xerarquía social romana mudando algunhas formas de explotación do medio. Logo da romanización, o pobo xermano dos suevos instálase na antiga Gallaecia no século V e alíase cos galaicos, xa romanizados, creando o primeiro Reino da Europa medieval independente do Imperio Romano e o primeiro reino de Europa en declararse cristiano, con centro administrativo en Bracara Augusta (Braga), que xa fora centro da cultura castrexa e posteriormente romana. Así, crearon unha estructura administrativa e nacional propia no mundo coñecido, con alianzas exteriores, fronte aos visigodos.
A Igrexa foise implantando como institución do Reino de Galicia e formalizouse a distribución interior en parroquias, institucións que se manteñen invariables ata hoxe en día, igual que a superior estructura comarcal en arciprestados. Tras un século de guerras, os visigodos anexionan o Reino de Galicia, mais respectan unha ampla autonomía política por causa da especial gobernabilidade e idiosincrasia cultural galaica.
Mais, pouco despois, o reino ibero-visigodo foi destruído polos árabes, recobrando Gallaecia a súa soberanía e iniciando a expansión cara ao sur.
Fonte: ORGACCMM Organización Galega de Comunidades de Montes
